Είσοδος πάρκου. Τέχνη της φύσης
Με ευγενική προσφορά του Π. Νάνου
Ιούνιος 2025:
Ήδη από το 1997, ο Παναγιώτης Νάνος, δήμαρχος του θεσσαλικού νομού Πλαστήρα από το 2020, είχε την ιδέα ενός ιστορικού πάρκου σε μια περίοπτη θέση στην είσοδο του ορεινού χωριού Μορφοβούνι, το πατρικό του.
Μέσα από πολλές μακρές, παθιασμένες συζητήσεις με τον φίλο του και διεθνή καλλιτέχνη Παντελή Σαμπαλιώτη, εξελίχθηκε η ιδέα ενός χώρου τέχνης με αναφορές στη φυσική φιλοσοφία και την περιφερειακή ιστορία. Το 1999, προέκυψε η πρώτη συγκεκριμένη ιδέα έργου, η οποία δυστυχώς παρέμεινε αναπάντητη από το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού. Το ίδιο ίσχυε και για τη δεύτερη προσπάθεια το 2008, αυτή τη φορά απευθυνόμενη στην κυβέρνηση Πλαστήρα. Μόλις το 2020, εννέα χρόνια μετά τον πλέον δυστυχώς πολύ πρόωρο θάνατο του Παντελή Σαμπαλιώτη, το έργο αναγνωρίστηκε και χρηματοδοτήθηκε εν μέρει στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Ελλάδα 21», του εορτασμού της 200ής επετείου του ελληνικού αγώνα για την ελευθερία. Στις 22 Δεκεμβρίου 2020, πραγματοποιήθηκαν επιτέλους μια ενθουσιώδης βραδιά εγκαινίων για το YMST, το Υπαίθριο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Μορφοβούνι.
Μετά από ένα μικρότερο συμπόσιο γλυπτικής το 2023, ακολούθησε το 1ο Διεθνές Συμπόσιο Γλυπτικής το 2024, με την υποστήριξη της Γερμανικής Πρεσβείας. Τα έργα των συμμετεχόντων καλλιτεχνών αποτελούν τη βάση του πάρκου, ενώ θα ακολουθήσουν και άλλα τα επόμενα χρόνια.
Θέα στην πεδιάδα. Φωτογραφία: G. Bormann
Η ιδιαίτερη φύση του πάρκου δεν έγκειται μόνο στη γέφυρά του μεταξύ της αρχαίας και της σημερινής Ελλάδας, αλλά πάνω απ’ όλα στον οικολογικό και φυσικοφιλοσοφικό του προσανατολισμό. Παράλληλα με τους γλύπτες και τα έργα τους, «η ίδια η φύση παρουσιάζεται ως τέχνη, ως καλλιτέχνης». Ο Παναγιώτης Νάνος σκοπεύει να εκθέσει μια συλλογή μικρότερων μικρογλυπτών δίπλα στα μεγάλα φυσικά «αντικείμενα τέχνης». Σύμφωνα με τη διάσημη φράση του Άλμπρεχτ Ντύρερ: «Γιατί πραγματικά, η τέχνη είναι στη φύση». Και αυτό ακριβώς καλούνται να ανακαλύψουν οι επισκέπτες του πάρκου: το κρυμμένο πίσω από το προφανές.
Και δεν είναι μόνο τα έργα τέχνης που δημιουργούνται από τους ανθρώπους και τη φύση που αλλάζουν με και μέσα στη φύση. Ο καιρός έχει επίσης την επιρροή του, δίνοντας στο πάρκο μια διαφορετική ατμόσφαιρα ανάλογα με την ώρα της ημέρας και του χρόνου: το χιόνι, το φως του ήλιου και το φως του φεγγαριού, η ομίχλη και ο άνεμος δίνουν την ιστορία, στον τόπο που προσφέρει μια εκπληκτική θέα στον θεσσαλικό κάμπο, κάτι μοναδικό και ξεχωριστό.
Σε μεμονωμένους σταθμούς κατά μήκος των μονοπατιών, οι επισκέπτες ανακαλύπτουν πελασγικά ιδεογράμματα από την προελληνική εποχή. Το έργο του Ολλανδού καλλιτέχνη Τοn Κallε, με τέσσερα γλυπτά με τίτλο «Μονοπάτια του Ωρίωνα», είναι εμπνευσμένο από την ελληνική μυθολογία. Ο Έλληνας καλλιτέχνης Θεόδωρος Παπαγιάννης εκπροσωπείται με δύο έργα. Το ένα, φτιαγμένο από μέταλλο, τιμά την εποχή της αντίστασης και τα βουνά ως καταφύγιο για τους αντάρτες, ενώ το άλλο, φτιαγμένο από πέτρα, αποτίει φόρο τιμής στις γυναίκες των Αγράφων, που πολέμησαν εξίσου σκληρά για τα παιδιά τους, τις οικογένειές τους και την ελευθερία τους.
Ένας Γερμανός γλύπτης και καλός φίλος του Παντελή Σαμπαλιώτη, ο Rainer Fest, χρησιμοποιεί το έργο του για να ανακαλέσει την καταστροφή και τις σφαγές που διέπραξαν Ιταλοί και Γερμανοί στρατιώτες το 1943. Χάνοντας αγαπημένα πρόσωπα και ανθρώπους, ολόκληρα χωριά, σπίτια και το θάρρος να ξεκινήσουν από την αρχή.
Β. Βασίλη Φάος. Φωτογραφία: G. Bormann
Με το μεταλλικό του γλυπτό ενός πεσμένου περιστεριού («Περιμένοντας την Ειρήνη»), ο Ιταλός καλλιτέχνης Francesco Moretti ασχολείται με την 50χρονη κατοχή και διαίρεση της Κύπρου. Ο Βασίλης Βασίλης, ελληνικής καταγωγής και ζει στον Καναδά, δημιουργεί ένα άνοιγμα στο εκθαμβωτικό λευκό μάρμαρο που επιτρέπει μια ματιά στην άλλη πλευρά. Το μάτι σαρώνει την απέραντη θεσσαλική πεδιάδα, το «παράθυρο» προσανατολισμένο προς τον μακρινό Όλυμπο, την έδρα των θεών.
Φ. Μορέτι, Περιμένοντας την Ειρήνη. Με ευγενική προσφορά του Π. Νάνου
Ο Παντελής Σαμπαλιώτης, ο οποίος, μαζί με τον Παναγιώτη Νάνο, ίδρυσαν αυτό το μοναδικό φυσικό πάρκο τέχνης και ιστορίας, παραμένει συνδεδεμένος με αυτόν τον ορεινό τόπο. Ένα από τα έργα του σύντομα θα καταλάβει μια ξεχωριστή θέση εκεί. Το Μουσείο Μορφοβουνίου, το οποίο θα ακολουθήσει το πάρκο και θα ανοίξει το 2027, θα στεγάσει μια μεγαλύτερη συλλογή έργων του και θα τα παρουσιάσει ως μόνιμη έκθεση. Έτσι, ο Παντελής Σαμπαλιώτης θα συνεχίσει να είναι παρών στο χώρο, με θέα την αγαπημένη του Θεσσαλία, με την οποία παρέμεινε πάντα βαθιά συνδεδεμένος. Όπως κι εμείς θα παραμείνουμε πάντα συνδεδεμένοι μαζί του, τον θαυμάσιο καλλιτέχνη και άνθρωπο…