Βερολίνο. Τα τελευταία χρόνια (2006-2011)

Στις αρχές του 2006, ο Σαμπαλιώτης μετακόμισε σε ένα νέο, μεγαλύτερο στούντιο: το κτίριο στούντιο UCW στο Βερολίνο-Wilmersdorf ήταν κι ο τελευταίος χώρος εργασίας του. Θα χρησιμοποιήσει δύο μεγάλους διασυνδεδεμένους χώρους στο κτήριο της πρώην υπηρεσίας υγείας, το οποίο μετατράπηκε από το BBK κατάλληλα, για βραδινά μαθήματα και για την προετοιμασία των επόμενων εκθέσεων του. Οι «Μεταπλάσεις» είναι αυτό που αποκαλεί την προτελευταία σειρά του, στην οποία ο χρυσός και τα φύλλα μετάλλων θα παίξουν έναν ουσιαστικό ρόλο. Η αντανάκλαση του χρυσού, όπως είπε κάποτε ο καλλιτέχνης, είναι σαν την ιδέα που απελευθερώνεται από τα θεμέλια του υποσυνείδητου και διεισδύει στη συνείδηση. Σε πολλά από τα έργα της περιόδου του 2004-2006 προσπαθεί να ενώσει την αντίθεση – για να δώσει χώρο στην οξείδωση, μια προοδευτική διαδικασία αποσύνθεσης, δίπλα στην άφθαρτη λάμψη, έναν ενεργητικό δυϊσμό που ζει μόνο μέσα από την αντίθεση.

Το 2006, μετά από 25 χρόνια, επέστρεψε στο νότο της Γαλλίας, στο Cordes-sur-Ciel, με την τελευταία του δουλειά. Στην πόλη όπου ξεκίνησε η διεθνής του καριέρα, όπου ξεκίνησε η ξεκάθαρη σειρά έργων του. Ο χρόνος μεταξύ των εκθέσεων «Καρυάτιδες εμιγκρέ» (1980) και της «Ποιητικό ξύπνημα» το (1981) έως τις «Μεταπλάσεις» που παρουσιάστηκαν στο Maison Fonpeyrouse το 2006, περιλάμβανε μια απίστευτη καλλιτεχνική και προσωπική εξέλιξη, από παστέλ και χαρτί, από τους Τρώες και τους Κενταύρους, στα Assemblagen, στη χρυσή εποχή. Από τον αφηγητή στον αλχημιστή και φιλόσοφο.

Το 2008 θα παρουσιάσει τις «Μεταπλάσεις» στο Βερολίνο, στη γκαλερί του Körnerpark. Το 2009, μόλις ένα χρόνο αργότερα, ήταν απασχολημένος με άλλα, νέα έργα και την έκθεση αυτών στη Γκαλερί Wedding, τις Κυψέλες, τις κηρήθρες. Θα είναι η τελευταία του έκθεση, την οποία θα ανοίξει μαζί με τον Έλληνα πρέσβη στο Βερολίνο, Σ. Ε. Τάσσο Κριεκούκη. Από τότε και μέχρι το θάνατό του το Νοέμβριο του 2011 ο Σαμπαλιώτης θα εργαστεί ως επιμελητής στο Γκαλερί Wedding, θα αναπτύξει το κύριο πρόγραμμα της γκαλερί και θα οργανώσει μια σειρά εκθέσεων που έχουν προσελκύσει μεγάλο ενδιαφέρον στην καλλιτεχνική σκηνή του Βερολίνου. Με διεθνώς αναγνωρισμένους καλλιτέχνες, όπως τους David Evison και Sue Hayward, Gisela von Bruchhausen, Rainer Fest, Boris Ivandic, Detlef Mallwitz, Corinna Rosteck, Ioannis Michaloudis, με γνωστούς Ρώσους και Γεωργιανούς καλλιτέχνες. Ακολουθεί η συνεργασία με το ifa (Ινστιτούτο Εξωτερικών Σχέσεων) και το Ινστιτούτο Φινλανδίας. Αλλά ο Σαμπαλιώτης δεν είναι μόνο ένας αφοσιωμένος πράκτορας και ένας δικτυακός, αλλά είναι επίσης αφοσιωμένος στην καλλιτεχνική ανάπτυξη των παιδιών και των νέων. Με μορφές όπως το Βραβείο Τέχνης Νεολαίας Berlin-Mitte ή το Kids Guernica.

«Κυψέλες» είναι η τελευταία ολοκληρωμένη σειρά έργων του Παντελή Σαμπαλιώτη. Ο χρόνος διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο σε αυτά τα μοναδικά έργα: όχι μόνο της εμπειρίας και της τελειότητας της τεχνολογίας, καθώς και των επιστημονικών διεργασιών, αλλά και της απίστευτα ακριβούς εφαρμογής πολλών στρώσεων υλικών. Το καθαρό κερί μέλισσας περιλαμβάνει χρωστικές ουσίες και χρυσό, καθιστώντας το «απαραβίαστο» και όμως ζωντανό μέσω της δράσης του φωτός και της θερμοκρασίας. Το έργο είναι το αποτέλεσμα τεσσάρων δεκαετιών εμπειρίας, γνώσης και σχεδόν αλχημικών εμπειριών και γνώσεων. Τα έργα του καλλιτέχνη συνεχίζουν να αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου μέσω του ήλιου και του φωτός μορφή, υπαρκτά αλλά σε μια ήρεμη κι αδιάκοπη μα και αργή διαδικασία μεταμόρφωσης της ύλης. Αλλά όπως ο χρόνος είναι σε ροή σε κύκλο γεννιέται -και-πεθαίνει, ένας πολύ συγκεκριμένος χρόνος «διατηρείται» στο ίδιο το έργο του καλλιτέχνη, φυλακισμένος μέσα στα στρώματα κεριού. Το κερί μαρτυρεί τον μετασχηματισμό μιας κατάστασης σε μια άλλη. Διατηρεί το χρόνο, τη στιγμή, καθώς αποτελεί μια σύντομη, «παγωμένη» άποψη της όχθης, η οποία σύμφωνα με τον Ηράκλειτο (6ος αιώνας π.Χ.) δεν μπορεί ποτέ να είναι η ίδια, καθώς το ποτάμι ρέει αδιάλειπτα και εμείς συνεχίζουμε να το διαπερνούμε να το παρατηρούμε πάντα από νέες όχθες.

Μετά τις Κυψέλες, η προσοχή του καλλιτέχνη επέστρεψε στο χρυσό. Τα τελευταία έργα του Παντελή Σαμπαλιώτη, μια τελευταία σειρά έργων που δεν θα ολοκληρώσει πλέον, δίνει στον χρυσό μια εντελώς διαφορετική κατεύθυνση από ό, τι με τη σειρά «Μεταπλάσεις»: ο τρόπος που έψαχνε για το φως του βορρά στο Lund έχει τώρα βρει το αγνό του στην επιφάνεια με το χρυσό. Μια επικάλυψη χρυσού με υγρή όψη, η οποία βρίσκεται πάνω από τις επιφάνειες που έχει «σκιαγραφήσει ήδη». Η σχεδόν λιωμένη, ζωντανή επιφάνεια σημαίνει γι ‘αυτόν κάθαρση, σαφήνεια και πνευματικό καθαρμό. Την ενίσχυση της ενέργειας στα πλαίσια του άπειρου. Χρυσό σαν το φως του ήλιου, του πνεύματος, της αθανασίας. Γίνεται σύντροφος στον ίδιο του καλλιτέχνη στα πλαίσια μιας άλλης διάστασης…

Στα 40 χρόνια του καλλιτεχνικού του έργου, ο Παντελής Σαμπαλιώτης έχει υποστεί μια εξέλιξη που, στην πολυπλοκότητά της, μπορεί να βρεθεί μόνο στους μεγάλους του κόσμου της τέχνης. Από τις ρεαλιστικές ελαιογραφίες έως τις ολοένα και πιο αφηρημένες σε παστέλ με μυθολογικά θέματα μέχρι τη γένεση των δικών του συμβόλων δημιουργίες, στην αντικειμενική τέχνη έως τις υπερμεγέθης κηρήθρες, πίνακες και στα γλυπτά. Ο μύθος και η φιλοσοφία της φύσης είναι θεμελιώδεις βάσεις για τη σειρές που δημιούργησε: από το Γαιοιστόρημα έως το Living in Space, τις Κυψέλες και τις Μεταπλάσεις, ήταν πάντα σε θέση να εμπνεύσει ένα μεγάλο κοινό με την τέχνη του. Διότι «Μια τεχνοκρατική κοινωνία», είπε κάποτε, «απαιτεί οράματα» (από τη συνέντευξη με τον Φρόσω Παύλου, στο περιοδικό Selides 1999).

Τα έργα του Παντελή Σαμπαλιώτη αποτελούν μια γέφυρα ανάμεσα στην τέχνη και τη φιλοσοφία της αρχαιότητας και θέτουν ερωτήματα που καθίσταται όλο και πιο απαραίτητο να απαντηθούν από τους σύγχρονους ανθρώπους …