Παντελής Σαμπαλιώτης ή Σιαμπαλιώτης (στο λατινικό αλφάβητο Pantelis Sabaliotis ή Pandelis ή Siabaliotis ή Siampaliotis) * 1955 στην Αγιοπηγή, Καρδίτσα, Ελλάδα. † 2011 στο Βερολίνο, Γερμανία.
Γεννημένος το 1955 στο μικρό χωριό Αγιοπηγή στη Θεσσαλική πεδιάδα, η ζωή του Παντελή Σαμπαλιώτη ως καλλιτέχνη δεν ήταν προκαθορισμένη. Οι γονείς του ήταν απλοί αγρότες.
Η Ελλάδα βρισκόταν αυτην την εποχή σε μια φάση πολιτικής αναταραχής, που συνέβαινε για πάνω από 100 χρόνια, με κυρίως καταστροφικές καμπές για τον πληθυσμό. Η απελευθέρωση 400 χρόνων ξένης κυριαρχίας από την οθωμανική κατοχή, μια διαδικασία που διήρκεσε από περίπου το 1820 έως το 1920, ακολούθησε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος με την κατοχή της χώρας μέσω των Ιταλών, των Βουλγάρων και των Γερμανών. Μετά την απελευθέρωση από τους Συμμάχους το 1944, ξέσπασε ένας αιματηρός εμφύλιος πόλεμος. Οι αριστεροί που ήθελαν την πολιτική και κοινωνική αλλαγή του υπάρχοντος συστήματος και η ακροδεξιά, που ήθελε να συνεχίσει με τη μοναρχία που καθιερώθηκε από τις μεγάλες δυτικές δυνάμεις από το 1835, πολέμησαν αδιάκοπα μεταξύ τους. Από περίπου το 1950, μετά την ήττα της Αριστεράς, ο Βασιλιάς Παύλος και, μετά από αυτόν, ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος Β΄, συνέχισαν να κυβερνούν έως ότου οι αποικιοκράτες βυθίστηκαν το 1967 και μαζί τους η στρατιωτική χούντα. Ο βασιλιάς εγκαταλείπει τη χώρα (και δεν θα επιστρέψει λόγω της κατάργησης της μοναρχίας με δημοψήφισμα το 1973). Ο Παντελής Σαμπαλιώτης ήταν τη στιγμή του στρατιωτικού πραξικοπήματος 12 χρονών.
Χιλιάδες κριτικοί, ειδικά αριστεροί, εξαφανίζονται σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, τα πολιτικά δικαιώματα αναστέλλονται, λογοκρίνονται τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, οι δημοτικές εκλογές, καθώς και οργανώσεις νεολαίας και ομάδες. Απαγορεύεται όλη η σύγχρονη λογοτεχνία, ακόμη και ο Σαίξπηρ, ο Σοφοκλής και ο Αριστοφάνης λογοκρίνονται. Η ζωή στο χωριό του Παντελή Σαμπαλιώτη, περίπου μισή ημέρα πορείας από το οικονομικό κέντρο του νομού της Καρδίτσας, ήταν και παρέμεινε μια ζωή σε άσχημες συνθήκες. Δεν υπάρχει υποδομή, ηλεκτρικό ρεύμα, τρεχούμενο νερό, προοπτικές. Εκτός από την επιτόπια εργασία – η θεσσαλική πεδιάδα θεωρείται ο σιτοβολώνας της Ελλάδας – το αγόρι πηγαίνει στο σχολείο, το οποίο φεύγει σε ηλικία 14 ετών. Η «ανατροφή» που επέβαλε η χούντα τον κάνει να υποβάλει πάρα πολλές δυσάρεστες ερωτήσεις στις οποίες δεν παίρνει απαντήσεις, προτιμά να ξοδεύει τον χρόνο του έξω, στα χωράφια, κατασκευάζοντας ήδη στην ηλικία των οκτώ αντικείμενα φαντασίας και μουσικά όργανα από υλικά που μπορεί να βρει.
Γράφει πολύ και διψά για γνώση απορροφά ό, τι μπορεί να πάρει όσον αφορά τη γνώση και τον πολιτισμό παρά τις δύσκολες συνθήκες. Και είναι τυχερός: Αδονις, ο μεγαλύτερος ξάδελφος του, που μένει δίπλα τους στο χωριό είναι ζωγράφος εικονιδίων. Αναγνώρισε το ταλέντο του αγοριού και εξασφάλισε ότι το αγόρι ξεκίνησε τη μαθητεία του το 1969.
Χρόνια μαθητείας
Σε ηλικία 14 ετών, ο Σαμπαλιώτης είναι στο δρόμο ως μαθητευόμενος σε εκκλησίες. Mπορεί τελικά να ζωγραφίσει με χρώματα, να μάθει τα πάντα για την τέμπερα, το χρυσό φύλλο, τη ζωγραφική τοιχογραφίας, το καυστικό. Τεχνικές που παραδόθηκαν από την αρχαιότητα, πιο γνωστές από τα αιγυπτιακά πορτρέτα μούμια της ελληνιστικής περιόδου Fayum περίπου 2000 χρόνια πριν. Το μυστικό της μοναδικής φωτεινότητας και του χαρίσματός τους έγκειται στην ενγαυστική, ένα είδος σφράγισης με βάση το κερί μέλισσας. Ενγαυσή, ωστόσο, δεν σημαίνει τίποτα άλλο από το κάψιμο, κάτι καίγεται ή το κερί λιώνει με φωτιά. Η σύνθεση του κεριού, με τη σειρά του, εξαρτάται από την εφαρμογή και μεταδόθηκε ανά τους αιώνες από την Αίγυπτο και την Ελλάδα. Γιατί η τεχνική αυτή χρησιμοποιήθηκε επίσης για δέρμα και έπιπλα, καθώς και για πλοία και φυσικά για ζωγραφική σε τοίχους καθώς και αργότερα στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία για μάρμαρο, το οποίο κατά κανόνα δεν ήταν λευκό, αλλά βαμμένο σε έντονα χρώματα όπως στην αρχαία Ελλάδα. Υπήρχαν λοιπόν διαφορετικές “συνταγές”, ανάλογα με τις ανάγκες. Ο Παντελής Σαμπαλιώτης επρόκειτο να ολοκληρώσει τη δική του καυστική συνταγή στο μεταγενέστερο έργο του σε μια εντελώς νέα τελειότητα. Σε μια νέα διάσταση: γεφυρώνοντας το χάσμα μεταξύ της αρχαιότητας, της τεχνολογίας και της φιλοσοφίας και του εκσυγχρονισμού – ο χρόνος διατηρείται στο κερί.
Σε ηλικία 16 ετών, ο Παντελής Σαμπαλιώτης ολοκλήρωσε την εκπαίδευσή του ως ζωγράφος αγιογραφίας. Eίχε ήδη συγκρουστεί με τους πελάτες του όταν πήρε την πρώτη του εργασία. Οι ιδιότυπες ερμηνείες του για τους αγίους συναντώνται με μικρή εκτίμηση μεταξύ των ιερέων και των εκκλησιών. Οι προοπτικές ενός νεαρού άνδρα για μια καριέρα ετσι είναι περιορισμένες, κάτι που δεν τον εντυπωσιάζει. Bλέπει το μονοπάτι του έτσι και άλιος αλλού. Τώρα έχει ως εργαλεία του για το μέλλον, με εντελώς διαφορετικές επιλογές. Έτσι αρχίζει να εργάζεται στα δικά του θέματα με τέμπερα, λαδομπογιές και καμβά. Μερικά από τα πρώτα έργα είναι απεικονίσεις του Χριστού, αλλά πάνω απ’ όλα άγγελοι ή φτερά που θα τον συνοδεύουν με πολλές μεταλλάξεις με τα χρόνια. Όπως και το θηλυκό, το οποίο αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο στο μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς του. Ανακάλυψε για τον εαυτό του τους Σουρεαλιστές, πιθανώς σε βιβλία – που απαγορεύτηκαν από τη χούντα. Τώρα παρατηρεί πιο στενά, παρατηρεί πιο έντονα. Πολλά πορτρέτα δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Σχέδια, έργα σε τέμπερα, λάδι, παστέλ. Στη δεκαετία του 70 «εφευρίσκει» τον εαυτό του ξανά και πάλι, αλλάζοντας στυλ, από ρεαλιστική σε αφελή ζωγραφική, από σουρεαλισμό σε γεωμετρική τέχνη. Μιμείται, αντιγράφει, συνθέτει. Μεταξύ όλων αυτών, υπάρχουν επίσης έργα που δείχνουν ήδη τη σαφή υπογραφή του: κορίτσι, αιθέρια, μυστικιστικά, που ανήκουν σε έναν άλλο κόσμο. Το μπλε άλογο σε μονόχρωμη φόντο. Ανακάλυψε πολλά από τα θέματα που θα τον συνοδεύσουν σε όλη την καλλιτεχνική του ζωή: άλογα, γυναικεία σώματα, θάλασσα, βάρκες, πόρτες, περάσματα σε άλλες διαστάσεις.
«Γεννηθηκα σε ενα αγροτικο χωριο … Ενα απο τα βασικοτερα στοιχεια ητανε η ενασκολησι μου με τη γη. (…) Όλοι εντυπωσίαςοταν από αυτό που έκανα αλλά εγώ δεν θεώρouσα τόσο avto σημαντικό πως θα μπορούσα εγώ να τα απεικονίσω όλα αυτα που με ενa διαφορετικό τρόπο, που να αντικατοπτρίζει αυτη την αίσθηση της θεσσαλικής αγροτικής εντυπώσσης που εμένα με έδενε κατά καπιο τρόπο και με σημάδεψε. “(Παράθεση από τη συνέντευξη με τον Δημήτρη Παρλαβάντζα, στο περιοδικό Κοχλίας, τεύχος 4, Οκτώβριος 2005, Πρόσωπα, Οκτωβρίου 2005, σελ. 36–39)
Πολλοί από τους παλαιότερους διανοούμενους και καλλιτέχνες εγκατέλειψαν τη χώρα μετά το 1967 – μετά την ανάληψη της εξουσίας από τη χούντα – προκειμένου να ζήσουν και να βρουν την ελευθερία τους, ειδικά σε άλλες πόλεις της Ευρώπης όπως το Παρίσι ή το Μιλάνο. Ο 16χρονος, από την άλλη πλευρά, είναι έτοιμος να αγωνιστεί ενάντια στην καταπίεση, για αυτό και συμμετέχει σε μια ομάδα από συνομήλικούς του. Οργανώνουν διαμαρτυρίες ενάντια στη στρατιωτική δικτατορία. Η μεγαλύτερη είναι ο «Μυστικός δείπνος χωρικών» το 1971 στο Δημοτικό Θέατρο Καρδίτσας. Σήμερα θα το αποκαλούσαμε Happening, με ένα έργο γραμμένο από τον ίδιο, με ποιήματα, με πίνακες, ένα εργαστήριο πειραματικής τέχνης. Υπάρχουν εκεί αναγνώσεις, με κείμενα από βιβλία απαγορευμένα από την κυβέρνηση.
Η Καρδίτσα γρήγορα γίνεται πολύ σφιχτή για τον 17χρονο: θέλει να κινηθεί περισσότερο, να μάθει περισσότερα! Ο επόμενος σταθμός είναι η Αθήνα, όπου ίδρυσε τη γκαλερί «Διαμαρτυρία» με άλλους ομοϊδεάτες, με ποιητές, συγγραφείς, καλλιτέχνες και θεατρικούς ανθρώπους το 1972. Εκδηλώσεις και αναγνώσεις πραγματοποιούνται στη γκαλερί και δημοσιεύονται δημοσιεύσεις και βιβλία. Διαμαρτυρία κατά της λογοκρισίας του Τύπου και της ελευθερίας του λόγου, έκκληση για μια αυτοπροσδιορισμένη ζωή.
Ψάχνει για απασχόληση και βρίσκει έναν μέντορα: τον Βαγγέλη Φάϊνο. Ο δάσκαλός μου, ο Σαμπαλιώτης θα το πει αργότερα. Ο Φάϊνο έχει αυτό που θα λέγαμε σήμερα ένα μικρό διαφημιστικό γραφείο και απασχολεί το αγόρι ως το δεξί του χέρι. Στα δύο χρόνια δεν θα δουλεύει μόνο στις giganto αφίσες των κινηματογράφων, τεράστια και ζωγραφισμένα στο χέρι, που διαφημίζουν ταινίες στα κτίρια εκείνη την εποχή. Θα ασχοληθεί επίσης με τη λεπτή δουλειά, με γραμματοσειρές που θα συνοδεύουν το έργο του σε διάφορες μορφές έως το τέλος.
Ο Φάϊνο έχει τον δικό του τρόπο προώθησης του αγοριού. Όταν αισθάνεται ότι έχει μάθει όλα όσα μπορεί να τον διδάξει, τον απορρίπτει. Του δίνει πληρωμή αποζημίωσης, υπό τον όρο ότι ο δικός του θα ξεκινήσει σύντομα μια μεγάλη ατομική έκθεση.
Στρατιωτική θητεία και το τέλος της δικτατορίας
Αλλά πρώτα απ ‘όλα, ο νεαρός άνδρας, ο οποίος ήλθε σε ηλικία το 1973, παρουσιάστηκεστο στρατό. Όσο ο Παντελής Σαμπαλιώτης ενήργησε εναντίον της στρατιωτικής χούντας, και την μποϊκοτάρησε, ήταν όμως ακόμα στο έλεος τους στην Ελλάδα εάν δεν ήθελε να διακινδυνεύσει σοβαρές συνέπειες. Ωστόσο, από την άποψη των ηγεμόνων, ήταν ένας από τους “ανεπιθύμητους” που στάλθηκαν κατ ‘ευθείαν στα σύνορα στα βορειοανατολικά της χώρας, στον παραμεθόριο ποταμό Έβρο, όπου οι Τούρκοι διέσχισαν την άλλη πλευρά με τις δεξαμενές τους περισσότερες από μία φορές κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Στον ίδιο διάστημα η σύγκρουση στην Κύπρο ολοκληρώθηκε το 1974 και έληξε σε φιάσκο μετά από απόπειρα πραξικοπήματος που υποστηρίχθηκε από την κυβέρνηση της χούντας και απόπειρα ανάληψης από την Ελλάδα. Οδηγεί σε μια διαίρεση του νησιού που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Τον Ιούλιο του ίδιου έτους, ωστόσο, η στρατιωτική κυβέρνηση στην Ελλάδα έληξε τελικά.
Μετά το τέλος της χούντας το 1974, ο Σαμπαλιώτης αμέσως εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία και την ίδια χρονιά παρουσίασε έργα του παρά τη στρατιωτική του θητεία: «Η καθημερινότητα των ονείρων» είναι το όνομα της έκθεσης στο πειραματικό θέατρο Πιάλδη στην Αθήνα. Η μεγάλη ατομική έκθεση που είχε υποσχεθεί στον Φάϊνο όταν έφυγε από το διαφημισ
τικό γραφείο έγινε μεγάλη επιτυχία. Είναι μόλις 19 ετών.
Και γι ‘αυτό πρέπει να επιστρέψει στη στρατιωτική θητεία. Ακόμα κι αν οι συνταγματάρχες δεν κυβερνούν πλέον, η πολιτική κατάσταση είναι τεταμένη και οι διαφορές με την Τουρκία δεν μπορούν να γεφυρωθούν μέσω της Κύπρου. Η στρατιωτική μονάδα στον Έβρο θα παραμείνει επί τόπου.
Το θεμελιώδες πρόβλημα με τις αρχές, που χαρακτήρισε τον καλλιτέχνη από την αρχή της νεολαίας, την αμφισβήτηση των ρυθμίσεων, τις ιεραρχίες και το βαθύτερο νόημά τους, συνεχίζει να τον συνοδεύει. Ειδικά στη στρατιωτική θητεία. Αντί για δύο χρόνια στρατιωτικής θητείας, ο καλλιτέχνης επιτέλους κάνει τρεισήμισι επειδή «σταματά» επανειλημμένα για μεγαλύτερες περιόδους στη φυλακή. Σε τελική ανάλυση, δεν υπάρχουν χειρότεροι περιορισμοί, καθώς ένα χρόνο μετά τη σύγκλησή του η χούντα ήταν τελικά παρελθόν και η Ελλάδα ήταν στο δρόμο προς τη δημοκρατία. Αλλά ήταν παρατεταμένα χρόνια: τα καλοκαίρια στον Έβρο σήμαινε καύσωνα, άσχημες συνθήκες διαβίωσης, κουνούπια, οι χειμώνες, που, όπως τα καλοκαίρια, πέρασαν σε σκηνές, με πάγο και κρύο. Ο απομακρυσμένος κόσμος στα σύνορα είχε ένα πλεονέκτημα: υπήρχε πάντα η ευκαιρία να φτιάξετε μουσική ή να ζωγραφίσετε.
Το 1976, ήρθε η ώρα να επιστρέψει στην πολιτική ζωή και ιδρύοσε σχολή ζωγραφικής στις Σοφάδες. Μια μικρή κωμόπολη από την άλλη πλευρά της Καρδίτσας από το χωριό του. Η πρώτη ιδτιόκτητη σχολή ζωγραφικής στη Θεσσαλία. Ακολούθησαν και άλλες ατομικές εκθέσεις στην Καστέλα και στο Βόλο το 1977 και το 1978. Οι τίτλοι δείχνουν ήδη την κατεύθυνση για επόμενα χρόνια της καλλιτεχνικής ζωής και της πορείας του έργου του: «Η οδύσσεια μας συνδέει στον ομφαλό της» και «Κοιμωμένη Ευρυδίκη».
Περίοδος ταξιδιού (1979–1988)
Το 1978 ο 23χρονος ξεκίνησε να ανακαλύπτει τον κόσμο. Με τίποτα άλλο εκτός από μια τσάντα ταξιδιού, ένα μαξιλάρι ζωγραφικής, ένα κουτί με παστέλ μολύβια και κάποια εργα. Ένα όνειρο, το οποίο θα γίνει πραγματικότητα: θα δει επιτέλους τα έργα των θαυμάσιων προτύπων του! Ακολούθησε την πινελιά του Πικάσο, εντόπισε τον μυστικισμό του Max Ernst, έχασε τον εαυτό του στα έργα του Gustav Klimt.
Ο Παντελής Σαμπαλιώτης ταξιδευει σχεδόν δέκα χρόνια σε πολλές χώρες. Ένα διάστημα μένει στο Παρίσι, στη συνέχεια για μερικούς μήνες στην Ισπανία, στα νότια της Γαλλίας, στην Ελβετία, στη Γερμανία. Το 1979 είχε την πρώτη του έκθεση στη Ζυρίχη, με τίτλο «Σαντορίνες», ακολουθούμενη από της «Καρυάτιδες εμιγρέ» το Σεπτέμβριο του 1980 στη γκαλερί Jean Marc στο Cordes-sur-Ciel (η γκαλερί του καλλιτέχνη και φωτογράφος Jean-Marc Bustamante, γεννημένος 1952 στην Τουλούζη). Το χειμώνα επέστρεψε στην Ελλάδα. Έχει τώρα ένα μικρό διαμέρισμα στην περιοχή του Παγκρατίου στην Αθήνα. Στο χώρο εργασίας του, κρέμεται ένα απόσπασμα από τον ποιητή Γιάννη Ρίτσου (Έλληνας συγγραφέας και ποιητής, 1909-1990): «Μέσα από την πρακτική της τέχνης αισθάνομαι μια σταθερή αποτοξίνωση».
Ο Παντελής Σαμπαλιώτης μετακινείται μεταξύ των χωρών της Ευρώπης, είναι σε αναζήτηση, το έργο του βρίσκει γρήγορα θαυμαστές. Τον Ιούνιο του 1981 παρουσίασε στο Musée d’Enfance de Toulouse-Lautrec στο Aveyron, νότια Γαλλία. Τον Ιανουάριο της ίδιας χρονιάς παρουσιάσει στην Αθήνα, έργα του μαζί με έργα του Σαλβαδόρ Νταλί, που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην σουρεαλιστική πρώιμη δουλειά του Σαμπαλιώτη. Για τον νεαρό καλλιτέχνη είναι τούτο μια μεγάλη τιμή, σχεδόν μια διάκριση, αφού έχει από καιρό ήδη αναπτύξει το δικό του στυλ, το οποίο έχει κάτι κοινό με τον Νταλί πλέον σε υψηλότερο επίπεδο μόνο: στο μυστικιστικό, στον κόσμο των ονείρων η αυτών με εφιάλτες. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Παρίσι, ο Σαμπαλιώτης συνάντησε τον Πολ Ντελβού (Βέλγος σουρεαλιστής, 1897-1994), τον οποίο θαύμαζε, προσωπικά σε μια από τις τελευταίες του εκθέσεις. Είναι πολύ χαρούμενος και έχει φτάσει στο στόχο του. Ένας ελεύθερος, επιτυχημένος ζωγράφος σε έναν κόσμο με απίστευτες δυνατότητες.
«Τρωάδες» είναι το όνομα μιας από τις πρώτες σειρές έργων του καλλιτέχνη στο αδιαμφισβήτητο πλέον, προσωπικό του στυλ. Η σύ
νδεση με τη θάλασσα, με τη γη της Θεσσαλίας τον συνοδεύει δια βίου. Ομοίως, η ενασχόληση με την αρχαιότητα, με τις ρίζες του.
Αλλά θα πρέπει να γνωρίζετε τους θεούς και τους ήρωες της ελληνικής μυθολογίας, όπως και τις ιστορίες του Οιδίποδα και της Κασσάνδρας, για να κατανοήσετε το έργο του καλλιτέχνη; Όχι απαραίτητα, καθώς είναι μόνο μια στιγμή έμπνευσης για αυτόν. Σκέφτεται τις σκέψεις εκ νέου, εμφανίζεται με διαφοροποιημένες απόψεις, διαφοροποιημένες γνώσεις από αυτές των προγόνων του, τους δίνει μια νέα κατεύθυνση και έτσι χτίζει μια γέφυρα μεταξύ αρχαίων και σύγχρονων.
Για τον καλλιτέχνη, η ιδέα, η γνώση, ήταν σημαντικές αξίες στη ζωή μας και στον πολιτισμό. Τα θεμέλια της φιλοσοφικής και επιστημονικής σκέψης αποκαλύπτονται επίσης παρασυρόμενες μέσω της ροής και μέσω της παρατήρησης του υγρού στοιχείου, του νερού. Για τον καλλιτέχνη τα σκάφη επομένως σημαίνουν όχι μόνο κίνηση, που αντιπροσωπεύει την ίδια τη ζωή, αλλά είναι επίσης ένα σύμβολο του ατόμου που ψάχνει ακούραστα τη γνώση. Το σώμα, η ψυχή και το μυαλό βρίσκουν την ενότητα και την τελειότητα στην αρμονία. Όπως στην ελληνική συμμετρία (προφίλ), το ιδανικό της ομορφιάς από την αρχαιότητα, που αντιστοιχούσε την ιδανική ένωση του νου και του σώματος με μια αρμονικά ομαλή μετάβαση μεταξύ της ρίζας της μύτης και του μετώπου: Η τέλεια αρμονία. Μια σκέψη που σχεδιάστηκε πριν από πολύ καιρό, η οποία διαμόρφωσε την αρχαία τέχνη της 
Ελλάδας και που ζει στα έργα του Σαμπαλιώτη της σημερινής, της σύγχρονης τέχνης της Ελλάδας.
«Αρχεγονη νύχτα» είναι ο τίτλος της τριλογίας, που περιλαμβάνει πάνω από εκατό αντίγραφα κυρίως σε παστέλ. Δημιουργήθηκε σε τρεις μακρύς χειμώνες στο Λούντ της Σουηδίας το 1985, 1986 και 1987. Ο ίδιος ο καλλιτέχνης περιέγραψε τη δημιουργική διαδικασία ως αναζήτηση αυτό το πολύ ιδιαίτερο φως στο βορρά, το οποίο αντικαθιστά μόνο τις μεγάλες νύχτες για μικρό χρονικό διάστημα. Δεν ήταν ουδόλως τυχαίο που ο καλλιτέχνης περιγράφει το έργο του ως Θηλυκό αφού σε αυτή τη σειρά έργων η εστίαση είναι αποκλειστικά στο γυναικείο σώμα. Είναι επίσης αξιοσημείωτο, ωστόσο, ότι αυτά τα σώματα χάνουν όλο και περισσότερο τη μορφή τους κατά τη διάρκεια των τριών
ετών και γίνονται όλο και πιο αφηρημένα. Από το 1985, κατά τη διάρκεια της σειράς «Αρχεγονη νύχτα», οι φόρμες διαλύονται όλο και περισσότερο. Σε άλλες σειρές έργων όπως Dada και Βενθεσικίμι, επιστρέφει στο φυσικό, αλλά σε ένα μαγικά ρεαλιστικό πλαίσιο. Και ακόμη και αν δεν υπάρχουν πιο σαφώς αναγνωρίσιμες εικόνες/σώματα γυναικών μετά το 1997, η Θηλυκή αντίληψη παραμένει ως στοιχειώδης, ως στρογγυλοποίηση, η οποία καταπραΰνει κάθε ένταση στην επιφάνεια.
Εκτός του ότι παρουσίασε ο καλλιτέχνης έργα του στη Γαλλία και στο Βερολίνο τη δεκαετία του 1980, ήταν επίσης σε ζήτηση και στην Ελλάδα, όπου σχεδόν κάθε χρόνο παρουσίασε νέες σειρές έργων του στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα. Επομένως ταξίδευε συχνά όχι μόνο στη Δυτική Ευρώπη, αλλά και στην Ελλάδα. Συνηθίζει να επιστρέφει σε ένα μέρος, σε ένα νησί όπου και περνά αρκετά καλοκαίρια: στο νησί της Νάξου. Πουθενά το γαλάζιο του Αιγαίου δεν του φαίνεται πιο έντονο, πουθενά πιο κοντά στον μύθο παρά μόνο στο νησί της Αριάδνης και του Διονύσου.
Ώρα αλλαγής. Ύδρα (1989-93)
Για την πρώτη μακρά περίοδο της παραμονής του μετά τα ταξίδια του, ο Παντελής Σαμπαλιώτης δεν θα επιλέξει όμως τη Νάξο, αλλά την Ύδρα. Ένα μικρό νησί στην Πελοπόννησο, προσβάσημο σε 1 ½ ώρες με ιπτάμενο δελφίνι από την Αθήνα. Αλλά το μέγεθος δεν είναι το παν και η ίδια η Ύδρα είναι πολύ ξεχωριστή ακόμα και για την Ελλάδα. Το άγονο νησί κατοικήθηκε αργά, δηλαδή τον 16ο και 17ο αιώνα. Λόγο του ότι αισθανθήκανε οι έποικοι πιο προστατευμένοι εδώ από επιδρομές παρά στην ηπειρωτική χώρα. Το πρώτο μεγαλύτερο πλοίο χτίστηκε το 1650. Η πραγματική άνοδος όμως ήρθε λίγο μετα με τους υδραίους που απελευθερώθηκαν από την αιχμαλωσία τους στην Αλγερία και οι οποίοι έπρεπε να εργαστούν σε ναυπηγεία και ετσί φέραν μαζί τους την τεχνογνωσία που ήταν απαραίτητη. Όταν οι Βενετοί, που κυριαρχούσαν στην περιοχή μέχρι τότε, έχασαν τις τελευταίες τους βάσεις στην Πελοπόννησο το 1715, το εμπόριο της ydδρας επεκτάθηκε ξαφνικά. Μεγαλύτερο εισόδημα με τη σειρά τους σήμαινε περισσότερες επενδύσεις σε μεγαλύτερα πλοία και περισσότερα ταξίδια. Και αφού έφεραν την πυξίδα και τους χάρτες από τη Βενετία, οι ιδρυτές έπλευσαν ήδη τον Βόσπορο στα τέλη του 18ου αιώνα. Το 1812, στο αποκορύφωμα της δύναμης, 106 δύο και τρεις πλοίαρχοι και 27 σκούνες έπλεαν κάτω από την σημαία της Ύδρας. Πολλοί από αυτούς βοήθησαν να σπάσουν αγγλικά μπλόκα μπροστά από τα γαλλικά λιμάνια, με μερικούς από τους καπετάνιους της Ύδρας να βγάζουν παραμυθιού κέρδη. Oι πιο τολμηροί από αυτούς μπορεί να έχουν φτάσει ακόμη και στην Αμερική.
Από το 1774 έως το 1815 είναι η εποχή της οικονομικής άνθησης. O πλούτος αυτής της εποχής χαρακτηρίζει την αρχιτεκτονική στο λιμάνι. Χαρακτηριστικό της Ύδρας είναι τα μεγάλα αρχοντικά κτίρια, τότε και συχνά επίσης σήμερα ιδιωτικές κατοικίες πλούσιων οικογενειών.
Σήμερα το νησί ζει ως προορισμό για εκδρομές, με τουρίστες και πλούσιους Έλληνες και ξένους που αγόρασανε σπίτια στο ειδυλλιακό νησί, όπως ο Leonard Cohen ή ο Γιάννης Κουνέλης. Υπάρχουν μόνο δύο αυτοκίνητα σεολόκληρο το νησί. Αυτός, και οι ατελείωτες σκάλες, είναι ο λόγος για τον οποίο μουλάρια (δίπλα στα θαλάσσια ταξί καθώς και τα πόδια) είναι τα πιο λογικά μέσα μεταφοράς στο νησί. Το νησί αναφέρεται συχνά ως το νησί των καλλιτεχνών. Όχι μόνο λόγω των καλλιτεχνών που μετακόμισαν εδώ, αλλά και λόγω
της Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας, η οποία έχει υποκατάστημα ακριβώς στο λιμάνι.
Ο Παντελής Σαμπαλιώτης ενοικιάζει 1989 ένα σπίτι 200 ετών, λίγο πάνω από το αρχοντικό Κονδουριώτη, οποίο μετατραπηκε σε μουσείο. Μετακινείται στον επάνω όροφο με τρία δωμάτια, μια μικρή εσωτερική αυλή και μια κουζίνα με μπαλκόνι οποίου έχει υπέροχη θέα προς το λιμάνι και τη θάλασσα. Δύο γωνίες παραπέρα είναι το σπίτι του Leonard Cohen, τον οποίο ο καλλιτέχνης θα συναντήσει με τα χρόνια μερίκές φορές στα στενά σοκάκια της πολίχνης. Χαιρετιούνταν σε συναντήσεις τους φιλικά. Αλλά ο Cohen σπάνια ερχόταν. Αφού αγόρασε το σπίτι το 1962 για 1.500 $ και απολάμβανε την απομόνωση του νησιού με τους Johnstons και Marianne Ihlen, έφυγε από την Ελλάδα μετά το πραξικόπημα και την ακόλουθη στρατιωτική δικτατορία το 1967 για να πάει στη Νέα Υόρκη. Τα πέντε χρόνια στην Ύδρα ομος είναι μια έντονη στιγμή για τον Cohen, στον οποίο τον διαφοροποιεί πολύ καλλιτεχνικά. Και όπως ο Cohen ανακάλυψε τη γραφή και τη μουσική για τον εαυτό του στο νησί είκοσι χρόνια πριν, ο Σαμπαλιώτης έφτασε επίσης σε εντελώς νέες προσεγγίσεις στην τέχνη του τα τέσσερα χρόνια που έζησε στην Ύδρα. Στρέφεται στα φυσικά υλικά και τις άπειρες δυνατότητές τους. Ακριβώς όπως στα κείμενα του Leonard Cohen, που θραύσματα της ζωής στην Ύδρα μπορούν να βρεθούν ακόμη χρόνια αργότερα, όπως και στο „So long, Marianne“ και στο „Bird on the wire“, υλικά οποία ο Σαμπαλιώτης βρήκε στην Hydra θα εξακολουθούν να είναι κομμάτια νεότερων εργασιών χρόνια αργότερα …
Τελικά εγκαταστάθηκε για πρώτη φορά – αφού έφυγε από την Καρδίτσα το 1971 – για πολύ καιρό σε έναν τόπο. Bρίσκει νέα έμπνευση σε μακρούς, μοναχικούς χειμώνες και σε ταραχώδη καλοκαίρια. Ψάχνει για μεγαλύτερες μορφές, δοκιμάζοντας ξανα το χέρι του σε λάδι, ακρυλικό και διάφορα άλλα υλικά. Συλλέγει τα υπολείμματα των κλαδιώι και τα κάνει έργα τέχνης. Συνθέτει, συγκεντρώνει κομμάτια σε αφηρημένα έργα τέχνης, οι τίτλοι των οποίων, ωστόσο, εξακολουθούν να αποκαλύπτουν τη στενή σχέση του με τη μυθολογία: όπως η Κασσάνδρα ή οι Σειρήνες. Η φύση αποτελεί πλέον μεγάλο μέρος των έργων του. Ζει μέσα και μαζί της και την ενσωματώνει στο έργο του: «Γαιοιστόρημα» είναι το όνομα της σειράς έργων που δημιουργούνται. Η πρώτη από άλλες, πολύ διαφορετικες σειρες που ακολουθουνε, από «Φαινόμενα» έως της «Μεταπλασεις», η χρυσή λάμψη της οποίας θα τον συνοδεύσει στο τελευταίο του ταξίδι.
«Δανεισεται απ’τη φύση ασήμαντα εκ πρώτης όψεως υλικά (ξύλο, αχυρο, χωμα, οξειδωσεις, κλπ.) και με μια αφρολιστική απλότητα τα μεταμορφωνει σε σύμβολα, ιδέες, εικόνες, δημιουργώντας αληθινά έργα τέχνης», έγραψε ο Παναγιώτης Νάνος σε άρθρο για τον Σαμπαλιώτη στην εφημερίδα Πρωινός τύπος (10 Μαΐου 2001).
Ύδρα σημαίνει στροφή προς την υλικότητα, ανακάλυψη της ύλης, αναχώρηση προς την τέχνη αντικειμένων. Η μίξη και η συμπλήρωση του χθες με το σήμερα συνεχίζεται επίσης στις τεχνικές που χρησιμοποιούνται: παραδοσιακές τεχνικές όπως την εγκαυστικη και την αυγοτέμπερα βρίσκουν έναν εντελώς μοναδικό τρόπο με νέες τεχνικές όπως την ακρυλική ζωγραφική, που ο καλλιτέχνης δοκίμασε αυτά τα χρόνια και ώθησε στην τελειότητα. Φαίνεται σαν να χρειάζεται την απομόνωση για τη δική του καλλιτεχνική ανάπτυξη. Σαν κάμπια που μετατρέπεται μέσω μεταμόρφωσης. Όλα τα χρόνια που έζησε στην Ύδρα, δεν θα κάνει ούτε μία έκθεση. Θα κάνει λίγα μόνο έργα διαθέσιμα για την έκθεση Lifestyle του 1991 στο Τόκιο.
Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Ύδρα, αναπτύσσεται μια στενή φιλία με τον Βαγγέλη Ραφαλία. Τόσο ο ντόπιος φαρμακοποιός όσο και ο καλλιτέχνης μοιράζονται από κοινού το παθιασμένο ενδιαφέρον τους για την ιστορία: Ο Ραφαλίας ανατρέχει σε μια μακρά οικογενειακή ιστορία, το σπίτι γεμάτο μαρτυρίες αιώνων. Χάρη στην πρωτοβουλία του, ο Σαμπαλιώτης μπόρεσε να παρουσιάσει μια μεγαλύτερη συλλογή έργων που δημιουργήθηκαν στην Ύδρα και αργότερα στο χώρο του νεοσύστατου Ιστορικού Μουσείου, περίπου 15 χρόνια αργότερα, το 2004, στην έκθεσή του «Λειτουργίες se σύμφωνία με την φύση».
Το «Γνῶθι σ‘αυτόν» είναι κάτι το θεμελιώδες για τη σκέψη του καλλιτέχνη. Επειδή πολύ πέρα από το υλικό και τη φύση, είναι το ανθρώπινο μυαλό που δίνει το σχήμα και την κίνηση σε ένα έργο τέχνης. Έτσι, τα έργα του Σαμπαλιώτη είναι τελικά αποτέλεσμα μιας νοηματικής αντίληψης, αυτής της φιλοσοφικής σκέψης. Μια σκέψη που σχετίζεται στενά με ονόματα όπως ο 
Αναξήμανδρος, ο Θάλης και ο Ηράκλειτος, καθώς και με άλλους φιλόσοφους της προ-Σωκρατικής περιόδου που ασχολούνται με το θέμα της ύλης. Η πολύ παρατιθέμενη πρόταση «Γνῶθι σ‘αυτόν», η οποία αποδίδεται στους Επτά Σοφούς καθώς και στην ίδια την Πυθία, σύμφωνα με την παράδοση, στόλιζε έναν από τους πυλώνες στην είσοδο του Ναού του Απόλλωνα στους Δελφούς. O όμφαλος, το κέντρο του κόσμου. Σύμφωνα με το μύθο, οι δύο αετοί εκεί συναντήθηκαν, τους οποίους ο Δίας είχε εκτοξεύσει σε αντίθετες κατευθύνσεις. Ιερός τόπος όπου δόθηκε στους ανθρώπους το θείο μαντείο.
Γνωρίσε τον εαυτό σου. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, το κάλεσμα να βρούμε τη θεότητα της ψυχής και τον σκοπό μας. Οι Στωικοί, αντίθετα, είδαν σε αυτό τη γνώση ότι ο άνθρωπος δεν είναι Θεός, αλλά μέρος της φύσης με την οποία πρέπει να ζει αρμονικά. Στο πνεύμα του καλλιτέχνη, του οποίου το έργο “Γνῶθι σ‘αυτόν” εμφανίζεται σχεδόν εξίσου μινιμαλιστικό με την πρόταση της Δελφικής στήλης. Ωστόσο, επεκτάθηκε ώστε να περιλαμβάνει ένα μεγάλο ιδεόγραμμα στο κέντρο σε μια τραχιά επιφάνεια. Ένα σύμβολο με την αρχαϊκή εκφραστικότητα και το χάρισμα που είναι αδιάφορα αγκυροβολημένο στα βαθύτερα στρώματα της συνείδησης του παρατηρητή και κρύβει τη σιωπή μιας κινούμενης επιφάνειας κάτω από την οποία σχηματίζονται ανεπιθύμητες ερωτήσεις.
Όπως ήδη γνώριζαν οι αρχαίοι φιλόσοφοι δεν υπάρχει κανένα αύριο χωρίς χθες. Όλα τα αντικείμενα, ακόμη και το μικρότερο κομάτι αυτού του μικρο- μακρόκοσμου που ονομάζουμε τον κόσμο μας, κινούνται σε ένα άπειρο ρεύμα, που ρέει αργά μέσα στο χρόνο οποία συνδέει. Και μερικές φορές είναι τα μικρότερα πράγματα τα οποία μπορούν να έχουν τη μεγαλύτερη δυνατή επίδραση. Πάνω απ’ όλα, αυτό θέλει ο καλλιτέχνης να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε στο έργο του.
χρόνια στην Αθήνα (1993-1997)
Μετά από τέσσερα χρόνια, ο Παντελής Σαμπαλιώτης ανταλλάσσει τη ζωή του νησιού με αυτή στη μεγάλη πόλη. Βρήκε ένα διαμέρισμα στα Βριλήσσια, ένα προάστιο κάτω από το όρος Πεντέλη. Μετά από χρόνια απομόνωσης, ο καλλιτέχνης είναι έτοιμος να δείξει τα τελευταία του έργα, τις νέες του σειρες σε εκθέσεις που θα ακολουθήσουν τώρα η μια την άλλη σε λίγα χρόνια: σε διάφορες γκαλερί στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη αλλά και στην Κέρκυρα.
Αναδύεται από τις στάχτες σαν φοίνικας. Μεταμορφωμένος, γεμάτο νέες ιδέες, σφρίγος και δημιουργικότητα. Η σειρά «Γεοιστορίμα» είναι ένα είδος προετοιμασίας για «Αλληγορίες της υλης» που προκύπτουν στο μεταξύ της Ελλάδας και της Γερμανίας και που θα παρουσιάσει στην έκθεσή στο 1999 με το ίδιο όνομα, και δική του επιμέλεια στην Λάρισσα, με κύριο έργο του το «Δέκτης και Πομπός». Η σειρες των έργων του ήταν και δεν ήταν ποτέ πλήρως ανεξάρτητη. Τελικά, μετέχουν όλα μέρη του συνόλου, μπαίνουν σε διάλογο μεταξύ τους και αλληλοσυμπληρώνονται. Η σειρά Ορόσημα, την οποία παρουσιάζει σε μια μεγάλη ατομική έκθεση στη νεοσύστατη Πινακοτέκ Καρδίτσας τον Δεκέμβριο του 1997, είναι ένα υπέροχο παράδειγμα αυτού.
Οι καμβάδες μεγάλου μεγέθους, κυρίως μονόχρωμοι σε κόκκινο και μπλε (φωτιά και νερό), δεν είναι παρά η συνέχεια της τριλογίας «Αρχεγονη νύχτα» που δημιουργήθηκε στο Lund της Σουηδίας σε τρεις μεγάλους χειμώνες το 1985, 1986 και 1987. Η αναζήτηση του φωτός του βορρά έχει μετατραπεί εν τω μεταξύ στην αναζήτηση του εσωτερικού φωτός της ύλης: αφηρημένα σώματα επιπλέουν στο διάστημα, διαλύονται. Εάν αναγνωρίζετε τα γυναικεία σώματα σε πολλά ασπρόμαυρα έργα από τη δεκαετία του ’80, όλα τώρα διαλύονται σε χρώμα και φως, σε αντανακλάσεις. Από την μία. Από την άλλη πλευρά, προς το τέλος αυτής της περιόδου γύρω στο 1992, άρχισε να στρέφεται σε σύμβολα, τα οποία θα ασχολούνταν όλο και περισσότερο αργότερα στην καριέρα του – εμφανίστηκαν ογκώδη οργανικά Σώματα . Εκτός από τα Γεωϊστόριμα και τις αλληγορίες, αυτή η σειρά έργων αντιπροσωπεύει ένα ακόμη ένα ορόσημο στο έργο του. Αποτελούν μέρος της δουλειάς που έγινε στην Ύδρα και στην Αθήνα. Είκοσι από τα έργα που παρουσιάζει ο Σαμπαλιώτης σε αυτή την έκθεση μεταφέρθηκαν στη μόνιμη έκθεση της Πινακοτέκ Καρδίτσας το 1999/2000 αφού αποκτήθηκαν από τον Δήμο Καρδίτσας.
Το 2001 θα εκθέσει ξανά στην Πινακοτέκ έργα από 25 χρόνια καλλιτεχνικής δημιουργίας με τον τίτλο «Διαχρονα».
Βερολίνο. Τα πρώτα έτη (1997-2005)
Το 1997 ο Σαμπαλιώτης εγκατέλειψε την Αθήνα και μετακόμισε στο Βερολίνο. Συμμετέχει στο BBK (Ένωση Καλλιτεχνών του Βερολίνου), βρίσκει ένα μεγάλο στούντιο στο Treptow και γρήγορα γίνεται μέρος της ενεργού σκηνής τέχνης. Το 1999 επιμελήθηκε την έκθεση «Αλληγορίες της υλης» στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Λάρισας σε συνεργασία με τον διευθυντη Ανδρέα Γιαννούτσο. Επτόκειτο για μια μεγάλη έκθεση με συμμετοχή 15 διεθνών καλλιττεχνών του Βερολίνου, υποστηριζούμενη από το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού. Είναι τόσο επιτυχημένη στην Ελλάδα που τον επόμενο χρόνο θα πραγματοποιηθεί η έκθεση και στο Βερολίνο στο Willy-Brandt-Haus. Πάνω από 2.500 άνθρωποι έρχονται στα εγκαίνια στις 20 Ιουνίου 2000 για να δουν τα έργα. Στις 17 Νοεμβρίου της χρονιάς ο Σαμπαλιώτης και το Willy Brandt Haus, η Ελληνική Πρεσβεία και η Ελληνική Κοινότητα (εκπροσωπούμενη από τον τότε Προέδρο του Δημήτρη Καλαντζή) διοργανώνουν μια ανάγνωση με τον Αντώνη Σαμαράκη, του οποίου τα πιο γνωστά έργα περιλαμβάνουν το μυθιστόρημα «Το λάθος» από το 1965. Εδώ ο καλλιτέχνης συνάντησε τον συγγραφέα, ο οποίος είχε λάβει μεγάλα λογοτεχνικά βραβεία και με τον οποίο είχε αναπτύξει μια έντονη φιλία στα χρόνια μέχρι το θάνατό του.
«Δέκτης και Πομπός» είναι το όνομα της μεγάλης εγκατάστασης χώρου από αυτήν την εποχή της ανανεωμένης αναταραχής, την οποία παρουσιάζει στην έκθεση που επιμελήθηκε ο ίδιος «Αλληγορίες της υλης». Η εγκατάσταση “Δέκτης και Πομπός” είναι ένα σύμβολο του ζωντανού όντος σε κίνηση που λαμβάνει και στέλνει ζωτικό φως και ενέργεια. Ο Σαμπαλιώτης θα την παρουσιάσει επίσης στην έκθεση Διαχρονά 2001 στην Πινακοθήκη Καρδίτσας, η πόλη θα αποκτήσει την εγκατάσταση για τη συλλογή της.
Το Βερολίνο, ο νέος τόπος προκαλεί τον νεοφερμένο από πολλές απόψεις. Iσως αυτός είναι ακριβώς ο λόγος που είναι μια απίστευτα παραγωγική περίοδος. Δημιουργούνται τα “Φιλοσοφικά Αντικείμενα“, μια σειρά από γλυπτά μεγάλου μεγέθους μαζί με αμέτρητα μικρά έργα σε κανβά και χαρτί σε ακουαρέλα, παστέλ, ακρυλικό και λάδι. Τα αντικείμενα αποτελούνται από μια μεγάλη ποικιλία φυσικών και συνθετικών υλικών – αλάτι, άμμο, οξειδωμένα κράματα μετάλλων, ξύσματα ξύλου, φελιζόλ, αλουμίνιο ή ύφασμα. Μαζί τους, ο καλλιτέχνης θέτει σε αμφισβήτηση τη σχέση μεταξύ των ανθρώπων και της φύσης, των αντικειμένων και της ύλης. Ο Σαμπαλιώτης ξεκινά τα πρώτα πειράματα με κερί μέλισσας σε μεγαλύτερες επιφάνειες.
Οι ιδέες τον πλημυρίζουν, δεν μπορεί να εργαστεί όσο σκέφτεται νέα πράγματα. Σχεδόν χαρακτηριστικό αυτού είναι το γλυπτό «Ταχίτερων όλων ο νους», το οποίο παρουσίασε το 2003 
στο Kesselhausmuseum με μια σειρά από άλλες εγκαταστάσεις χώρου. Ο ταχίστος νους είναι η προϋπόθεση για τη δημιουργία, την αφή, την επικοινωνία και την ενδοσκόπηση, μια ματιά στην ψυχή των πραγμάτων. Ο Σαμπαλιώτης «ανακαλύπτει» στο πλαίσιο αυτό ξανα το χρυσό φύλλο – το οποίο δεν είχε αντιμετωπίσει από την προπόνησή του – που περικλείεται στο κερί και γίνεται φορέας. Ένα εσωτερικό φως που φέρνει μια ιδέα στο «φως της ημέρας», την καθοδηγεί στην τελειότητα, προκαλεί αλλαγές στην ύλη.
Το 1997 μπορεί να τον δει κανείς σε μια μεγάλη διεθνή έκθεση στο προσωρινό Prismahaus στο Βερολίνο, το 1999 στην έκθεση «Δρομολόγια III» στη Λάρισα στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης, την ίδια χρονιά επιμελήθηκε της «Αλληγορίες της υλης» εκεί.
Μακριά από την πατρίδα ασχολείται με τους μεγάλους φιλόσοφους. Πάνω απ ‘όλα το Ηράκλειτο με το «Όλα ρέουν». Αλλά πρέπει να διαβάσετε τους φυσικούς φιλόσοφους του Ιονίου, πρέπει να γνωρίζετε τον Ηράκλειτο, τα γραπτά των αλχημιστών για να καταλάβετε τον καλλιτέχνη; Πιθανώς εξίσου λίγο με τις ιστορίες για τους θεούς και τους ήρωες της ελληνικής μυθολογίας, από τις καθιερωμένες δομές, το νήμα της αφήγησης θα τον οδηγούσαν τελικά σε άλλες αντιλήψεις από αυτές που ο καλλιτέχνης σκόπευε. Όπως προαναφέρθηκε, επεξεργάζεται τις σκέψεις περαιτέρω και τους δίνει μια νέα κατεύθυνση. Είναι σημερινος, ακόμη ίσως πιο μπροστά από την εποχή του. «Δέκτης και Πομπός» για τον ίδιο σημαίνει ανθρώπους και φύση. H διαφορά μιας τεχνοκρατίας που καθορίζει τη ζωή μας. Για την παγκοσμιοποίηση και την ψηφιοποίηση, που αφήνουν κενά, που μας έχουν αποξενώσει από τη φύση και την πραγματική συνύπαρξή μας. Μια τεχνοκρατική κοινωνία – είπε ο Σαμπαλιώτης σε συνέντευξη με την Φρόσο Παύλου –, απαιτεί οράματα (βλ. παρακάτω). Σε μια άλλη μεγάλη συνέντευξη (με τη Μαρία Μιχαλούδη-Αγγέλη, 9 Νοεμβρίου 2003, Πρωινός Τύπος), το είπε με μεγαλύτερη ακρίβια: «Zούμε σε μια εποχή που υποφέρει από την εξέλιξη της».
Ο καλιτέχνης θέλει να προκαλέσει μερικές φορές με το έργο του, αλλά κυρίως να προβληματιστεί, να δώσει τροφή για σκέψη. Με το έργο εδάφους του «Liturgy», το οποίο δείχνει το 1997 στο Prismahaus στο Βερολίνο, σκοπεύει κυρίως να πετύχει ένα στόχο: να εμπλέξει φυσικά τον παρατηρητή, να αγγίξει τις αισθήσεις, έτσι ώστε «Να αντιλήφθη ότι η γη είναι ένας περιπλανώμενος πλανήτης κι αυτος ταξιδευει μαζί της.» (Συνέντευξη με την Φρόσο Παύλου, περιοδικό Σελίδες, Οκτώβριος 1999, σελ. 44-50)
Στα έτη 1999-2004, τα πρώτα του χρόνια στο Ατελιέ του Τρέπτοβ, Βερολίνο, ο Παντελής Σαμπαλιώτης εδημιούργησε δύο σειρές έργων: τις «Αλληγορίες» και τα «Φαινόμενα». Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, δημιουργήθηκαν πολλά Assemblagen, γλυπτά που είναι ενσωματωμένες σε εεγκαταστάσεις χώρου. Στη σειρά Αλληγορίες, ο καλλιτέχνης εξακολουθεί να ασχολείται με τη συγχώνευση φυσικού και τεχνητού υλικού, με μια υπερβολική ένταση μεταξύ φύσης και τεχνοκρατίας, ενώ στο Treptow εργάζεται επίσης σε καμβάδες μεγάλου σχήματος στους οποίους εμφανίζονται όλο και περισσότερο ιδεογράμματα, σύμβολα και εικονογραφικά μοτίβα. Γραφική τέχνη, οποία, μετά της σειρές «Γαιοιστόρημα» και «Φαινόμενα», έρχεται όλο και πιο έντονα στο επίκεντρο, κάτι που η έκθεση του 2003 στο Kesselhausmuseum επιδεικνει. Οι δισδιάστατες, μικρής κλίμακας εγκαταστάσεις χώρου, για τις οποίες εμπνεύστηκε από την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική αυτού του τεχνολογικού μνημείου από τον 19ο αιώνα, συμπληρώνονται ως επί το πλείστον από ιδεογράμματα.
Hδεογράμματα που αιωρούνται στο διάστημα και συμβολίζουν την ατελείωτη κίνηση πραγμάτων, δημιουργούν έναν νέο ρυθμό και δίνουν μια διαφορετική προοπτική. Σχεδόν φαντάζεται κανείς τον φυσικό επιστήμονα Max Planck, του οποίου έχει περάσει η ακόλουθη πρόταση: “Εάν αλλάξετε τον τρόπο που βλέπετε τα πράγματα, τα πράγματα που βλέπετε αλλάζουν“. Μια λέξη εμφανίζεται πιο συχνά, γίνεται μανιφέστο – το ιερό, που αποτελείται από την ουσία των τεσσάρων στοιχείων, ένα γράμμα για κάθε στοιχείο: νερό, φωτιά, αέρας και γη. Η επιστημονική εξήγηση του κόσμου μας προκύπτει από την ένωση των τεσσάρων στοιχείων, γραμμάτων. Η διαλεκτική του κοσμικού χώρου περιλαμβάνει την εξέταση του μικρού. Ένα μικρό αντικείμενο τέχνης που επίσης ονομάσετε Δέκτης, είναι μέρος της σειράς “Living in space“, μιας σειράς μικρών αντικειμένων και έργων σε χαρτί (ακουαρέλα, παστέλ, ακρυλικό) που συνοψίζουν στον καλλιτέχνη τη γνώση ενός κόσμου που συνεχώς αναγεννιέται. Ένας μικρόκοσμος, αντιπροσωπευτικός τον ίδιου τον κόσμου. Αντικείμενα που οξύνουν τις αισθήσεις για το λόγο ότι πρέπει να παρατηρήσετε με προσοχή και συγκέντρωση. Και εδώ, υπάρχει ένα μικρό αντικείμενο τέχνης με τίτλο Δέκτης, ως μέρος αυτής της σειράς, το οποίο για τον καλλιτέχνη συνοψίζει τη γνώση ενός κόσμου που αναγεννιέται συνεχώς. Ένας μικρόκοσμος, αντιπροσωπευτικός της μεγάλης εικόνας. Αντικείμενα που ακονίζουν τις αισθήσεις του Σαμπαλιώτη γιατί σε αναγκάζουν να κοιτάξεις πιο προσεκτικά. Εκατοντάδες μικρογραφίες δημιουργούνται δίπλα τα μεγάλα έργα στο στούντιο Treptow: κολάζ με γυαλιστερό χαρτί, αδιαφανή χρώματα, ακρυλικό και λάδι. Ο καλλιτέχνης δοκιμάζει νέα πράγματα ξανά και ξανά, όπως τεχνικές ξυσίματος ή αλληλεπίδραση διαφορετικών υλικών.
Από το 2000 έως το 2009 ο καλλιτέχνης εργάστηκε επίσης ως λέκτορας για την ένωση Nεολαία στο Μουσείου. Δίνει μαθήματα στο Kulturforum στην Potsdamer Platz και στο Μουσείο της Περγάμου στο νησί των Μουσείων στο Βερολίνο. Τούτα τιτλοφορούνται ως ο Ελληνικός Χορός των Θεών, Όλα ρέουν, Τέλειος Κόσμος σε Μωσαϊκό ή η Όλυμπιακή ιδέα με στόχο να εξοικειώσουν παιδιά και νέους με την αρχαία Ελλάδα, με την καθημερινή ζωή, με τις αρχαίες τεχνικές τέχνης και τη μυθολογία. Η συνεργασία μαζί τους, η προώθηση της δημιουργικότητας και της γνώσης είναι σημαντική για αυτόν. Για τη Μεγάλη Νύχτα των Μουσείων το 2002 στο Kulturforum σχεδίασε την παράσταση Όλα ρέει, την οποία θα παρουσιάσει τρεις ακόμη φορές το 2003: με την ευκαιρία της μέρες παραμυθιών (Kulturforum) καθώς και για το φεστιβάλ λογοτεχνικού πολιτισμού (στο Podewil, η έδρα της κρατικής κοινωνίας Kulturprojekte Berlin,) και στη νύχτα του πολιτισμού στο Μουσείο Winckelmann στο Stendal. Το έργο τέχνης είναι σχεδιασμένο σαν ένα πολύ μεγάλο παζλ: 400 κομμάτια από ξύλο με χρωστικές ουσίες σε μια διάσταση 240 x 180 cm. Δείχνει το βαθύ μπλε της ελληνικής θάλασσας με ένα λευκό πλοίο που ταξιδεύει από την αρχαιότητα, μέσω του σήμερα, στο αύριο …
Το 2000 ο καλλιτέχνης εκθέτει στο Μουσείο Βυζαντινής Τέχνης στα Ιωάννινα. Το 2001 συμμετεχεί στην έκθεση του ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού στην Τεχνόπολη της Αθήνας και στη 2η Διεθνή Μπιενάλε New Watercolor στην Fulda. Το 2002 εκπροσωπήθηκε στο Städtische Galerie Fürstenwalde στην έκθεση Μινιατούρα. Το 2001 η Πινακοτέκ Καρδίτσας παρουσιάζει τα Διάχρωνα: μια αναδρομή με ένα μικρό απόσπασμα των 25 χρόνων καλλιτεχνικής δημιουργίας του Παντελή Σαμπαλιώτη (1974-1999). Προτεινόμενη από την Ελληνική Πρεσβεία στο Βερολίνο, ο καλλιτέχνης θα εκπροσωπήσει την Ελλάδα με την τέχνη του το 2002 στο ημερολόγιο τέχνης που εκδόθηκε από την εταιρεία εκτύπωσης Ruksal, με τον τίτλο: «12 Ευρωπαίοι καλλιτέχνες παρουσιάζονται». Το 2003, το Kesselhausmuseum στο Βερολίνο είναι ένα εντυπωσιακό σκηνικό για τη σειρά «Φαινόμενα».
Το Kesselhausmuseum Herzberge είναι ένα ιδιαίτερο μέρος: ένα παλιό τεχνικό και βιομηχανικό μνημείο που έχει μετατραπεί σε μουσείο και παρουσιάζει στον καλλιτέχνη ιδιαίτερες προκλήσεις χώρου. Θα τις γεφυρώσει με τη δική του μοναδική καλλιτεχνική κομψότητα: μέσω εκτεταμένων εγκαταστάσεων χώρου στο κέντρο των οποίων βρίσκονται συχνά ιδεογράμματα. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ο Σαμπαλιώτης άρχισε να μελετά αρχαίες γραφές στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Οι χαρακτήρες του δίσκου της Φαιστού τον γοητεύουν ιδιαίτερα και οι συντομογραφίες από τους αρχαϊκούς χρόνους. Το ίδιο και οι γραμμικές γραμματοσειρές Α και Β από την Κρήτη του 15ου μέχρι του 17ου αιώνα π.Χ. Στην αρχή, στα τέλη της δεκαετίας του ’90, μόνο περιστασιακά ενσωμάτωνε σύμβολα και μοτίβα σε σχέδια ή τους επέτρεπε να ρέουν σε εικόνες. Τώρα θα ανέπτυσσαν σταδιακά μια δική τους ζωή, θα άφηναν τη μονοδιάστατη και θα εξελισσόταν σε ανεξάρτητα αντικείμενα. Ο καλλιτέχνης αναπτύσσει ακούραστα εκατοντάδες δικά του σύμβολα και ιδεογράμματα. Ανοίγει ένας ατομικός κόσμος γραφικής τέχνης με σύμβολα για την οικογένεια, για την αγάπη, για το σπίτι, για τις φυσικές δυνάμεις.
Η ανταλλαγή και ή μεταπλαση, ορατές ή αόρατες, είναι δύο βασικές πτυχές της ζωής που συναρπάζουν τον καλλιτέχνη και συχνά αντικατοπτρίζονται στα έργα του. Στο θέμα, στη δομή του έργου, σε πολλούς από τους τίτλους έργων που συχνά συνεπάγονται ταξίδια ή αποδημίες. Δύο πράγματα που είναι υπαρξιακά απαραίτητα για τον καλλιτέχνη, η βάση της ζωής και η πληρότητά της.
Στο άπειρο του κόσμου, του διαστήματος, έγραψε κάποτε, το ανθρώπινο μυαλό είναι σαν μια μικρή σφούρα που προσπαθεί να βρει την ισορροπία της κάπου, να λάβει τη θέση του. Ένας άπειρος αριθμός σκέψεων, παγκόσμιες απόψεις, φιλοσοφίες ρέουν από αυτό, σχηματίζουν ένα ποτάμι που ρέει σε μια λίμνη. Μια λίμνη στην οποία τα μεμονωμένα μικρά αντικείμενα αντανακλούν το ένα το άλλο, απωθούν το ένα το άλλο, φωλιάζουν το ένα στο άλλο. Όπως με το νερό, υπάρχει η συνεχής κίνηση εμπρός πίσω, μια σταθερή κίνηση παρατηρείται κάτω από την φαινομενικά και μόνο στατική επιφάνεια.
Ο Παντελής Σαμπαλιώτης δεν αναζητά απαντήσεις στο έργο του. Αντίθετα, προσπαθεί να κάνει τα πράγματα, που καθορίζουν τη ζωή μας απόλυτα, ορατά και απτά, και τα οποία σπάνια γνωρίζουμε στην ταραχώδη μας ζωή με την έλλειψη χρόνου.
Το 2004 ο καλλιτέχνης επέστρεψε στην Ύδρα για ένα καλοκαίρι, το μικρό νησί στο οποίο γνώρισε μια απίστευτη καλλιτεχνική εξέλιξη σε τέσσερα χρόνια ζώντας σε μια σχεδόν πλήρη απομόνωση. Κανένας άλλος τόπος δεν είχε τόσο διαρκή αντίκτυπο στο έργο του και συνέβαλε σε μια τέτοια αποφασιστική αλλαγή. Ύδρα σημαίνει στροφή προς την υλότητα, ανακάλυψη της ύλης, αναχώρηση προς την τέχνη αντικειμένων. Εδώ έγινε το αποφασιστικό βήμα για την δημιουργιά των έργων του καλλιτέχνη που ήταν μοναδικά σε μορφή και σε έκφραση. Στην έκθεση «Λειτουργίες se σύμφωνία με την φύση» στο Ιστορικό Αρχείο Μουσείο Ύδρας, ο Παντελής Σαμπαλιώτης το 2004 παρουσιάζει έργα που δημιουργήθηκαν
εν μέρει κατά την περίοδο της διαμονής του στην Ύδρα από το 1988-1993 και εκείνα που δημιουργήθηκαν στην Αθήνα και στο Βερολίνο, και που το επίκεντρο οποίων είναι ακόμα υλικά από εκείνη την εποχή.
Τον Μάιο του 2005 ο Παντελής Σαμπαλιώτης θα ηγηθεί του 10-ημερού εσωτερικού-εξωτερικού εργαστηρίου στην Καρδίτσα στην παλαιά Αγορά, στο οποίο όλες οι ηλικιακές βαθμίδες των πολιτών με μεγάλο ενθουσιασμό θα συμμετέχουν. Σχήματα δελφινιών κομμένα από ξύλο παίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτό. Γιατί τα δελφίνια για τον Σαμπαλιώτη συμβολίζουν την τέλεια κοινωνία. Είναι πεπεισμένος ότι μπορούμε να μάθουμε πολλά από αυτά, από το ομαδικό τους πνεύμα, τη συνεργασία τους, την επικοινωνία τους και τη μεγάλη ευαισθησία τους έναντι της φύσης.
Εκτός από τα δελφίνια, το αφηρημένο σχήμα ψαλιδιού μεγάλου μεγέθους είναι ένα άλλο ουσιαστικό μέρος του εργαστηρίου. Δίνει στους συμμετέχοντες την ευκαιρία να εκφράσουν την προσωπική τους γνώμη για τις διαπροσωπικές τους σχέσεις, σχέσεις που καθορίζουν τη ζωή μας.
Ενώ τα δελφίνια ζουν το ιδανικό, το ψαλίδι αντικατοπρισει την ενόςση και την απομακρυνση, ο καλλιτέχνης περιέγραψε την επιλογή του ως τον «φορέα εικόνας». Το ψαλίδι είναι ιδανικό για αυτό, καθώς είναι επίσης αιχμηρό, κόβει και βλάπτει … (από τη συνέντευξη με τον Δημήτρη Παραλαβάντζα, στο περιοδικό Κοχλίας, τεύχος 4, Οκτώβριος 2005, Πρόσωπα, σελ. 36-39).
Βερολίνο. Τα τελευταία χρόνια (2006-2011)
Μετά το στούντιο στο Βερολίνο-Treptow, ο καλλιτέχνης εργάστηκε από το 2006 μέχρι το θάνατό του το 2011 σε ένα στούντιο 120 m² στο σπίτι του UCW, Sigmaringer Straße 1. Το 2005 το BBK (Ένωση Καλλιτεχνών του Βερολίνου) κατάφερε να διαχειριστεί μερικώς το κτίσμα της πρώην υπηρεσίας υγείας της συνοικίας του Βερολίνου-Wilmersdorf που μετεττράπει σε καλλιτεχνικό κέντρο.
Ενώ ο Παντελής Σαμπαλιώτης τα πρώτα χρόνια στο Βερολίνο πειραματίστηκε πολύ με άμμο, αλάτι και συνθετικά υλικά, από τώρα και στο εξής δύο υλικά θα τραβήξουν το ενδιαφέρον του και θα καθορίσουν την νέα μορφή των έργων του μέχρι το τέλος της δημιουργικής του περιόδου: το κερί μέλισσας και το φύλλο χρυσού.
«Μεταπλασεις» είναι το όνομα της προτελευταίας σειράς στην οποία ο χρυσός και τα φύλλα ευγενών μετάλλων παίζουν ουσιαστικό ρόλο. Η αντανάκλαση του χρυσού, είπε ο καλιτέχνης κάποτε, είναι σαν την ιδέα που απελευθερώνεται από την πηγή του υποσυνείδητου και διεισδύει στη συνείδηση. Σε πολλά από τα έργα του 2004-2006 προσπάθησε να ενώσει την αντίθεση – για να δώσει χώρο στην οξείδωση, μια προοδευτική διαδικασία αποσύνθεσης, δίπλα στην άφθαρτη λάμψη, έναν ενεργητικό δυϊσμό που θα ζει μέσω της αντίθεσης.
Ο Jean-Gabriel Jonin, γνωστός Γάλλος κριτικός τέχνης και συγγραφέας, θα το θέσει έτσι στην εναρκτήρια ομιλία με την ευκαιρία της έκθεσης του 2006 στο Maison Fonpeyrouse στο Aveyron: «Εάν υπάρχει κάτι τέτοιο όπως ο μεταφυσικός υλισμός, τότε υπάρχει στο έργο του Παντελή Σαμπαλιώτη. »
Το ζεστό πορτοκαλί δημιουργείται όταν συνδυάζονται σίδηρος, ήλιος και θαλασσινό νερό. Το πράσινο, όπως εμφανίζεται πιο συχνά στα έργα καμβά της σειράς Μεταπλασεις, προκύπτει από ένα συνδυασμό χρυσού και κεριού μελισσών. Επιπλέον, υπάρχουν χρωματικές αποχρώσεις που προκύπτουν λόγο οξείδωσης με την πάροδο του χρόνου: σε μακροχρόνιες διεργασίες αποσύνθεσης, για παράδειγμα, όταν συναντώνται ασήμι και αλάτι ή χρησιμοποιείται χρυσός με υψηλή περιεκτικότητα σε χαλκό, η οποία σκόπιμα προκαλεί μια αργή οξείδωση.
Στην έκθεση «Ηχνη και Μεταπλασεις» 2008 στο Galerie am Körnerpark, ο Σαμπαλιώτης θα δείξει για άλλη μια φορά χρυσά του έργα, αλλά και έργα κηρήθρας που τον απασχολούν ήδη αυτή τη στιγμή και τα οποία θα παρουσιάσει στην τελευταία του έκθεση το 2009: «Κυψέλες».
«Η χιλιετή τεχνική τής εγκαυστικής, στην οποία οι χρωστικές ουσίες εφαρμόζονται με τη βοήθεια κεριού και κατασκευάζονται για να λάμψουν, συνδυάζει μια μεγάλη ποικιλία υλικών στο έργο του Σαμπαλιώτη και γίνεται – για παράδειγμα στην αλλαγή που υφίσταται το κερί μέλισσας από τη φωτιά – το ίδιο το σύμβολο του Χρόνου και του Μετασχηματισμού », είπε η καθηγήτρια Prof. Dr. Stefanie Endlich (Πανεπιστήμιο Τεχνών Βερολίνο / UdK) στην εναρκτήρια ομιλία της για την έκθεση «Ηχνη και Μεταπλασεις».
Ο καλλιτέχνης αφαιρεί την εγκαυστική από τον αρχικό του σκοπό να προστατεύσει τον πραγματικό πίνακα σαν ένα λεπτό στρώμα δέρματος και να του δώσει έντονο χρώμα. Το κερί γίνεται πρωταγωνιστής, κυριαρχεί, καταλαμβάνει τελείως την επιφάνεια και γίνεται ανεξάρτητο έργο τέχνης. Οδηγεί το κερί πίσω στην πραγματική του προέλευση, δημιουργεί κηρήθρες, δομές παρόμοιες με τις κηρήθρες, οι οποίες καλύπτονται από στρώματα κεριού πάχους ενός εκατοστού. Δημιουργεί κηρήθρες αναμνήσεων που προσελκύουν όλες τις αισθήσεις ταυτόχρονα και αναπτύσσουν την έντονη μαγευτική μυρωδιά του. Δημιουργεί μεγάλα έργα, διαστάσεων 2,50 x 3,00 μέτρα. Σε δύσκολες μέρες, εβδομάδες και μήνες εργασίας, εφαρμόζει κάθε στρώμα μέχρι να ολοκληρωθεί η εργασία. Λίγο υποψιάζεται ότι το κερί, το οποίο ήταν το επίκεντρο της δουλειάς του για μεγάλο χρονικό διάστημα, αναμένει το θάνατό του. Θεωρεί ότι είναι η δική του ζωή που τη διατηρεί στα έργα μεγάλου μεγέθους …
Το έργο του Παντελή Σαμπαλιώτη είναι το αποτέλεσμα τεσσάρων δεκαετιών εμπειρίας, γνώσης και σχεδόν αλχημικών γνώσεων. Έτσι τα έργα του καλλιτέχνη συνεχίζουν να αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου μέσα από τον ήλιο και το φως, έντονα, αθάνατα στα πλαίσια μιας ήσυχης αλλά αδιάκοπης διαδικασίας μεταμόρφωσης. Το καθαρό κερί μέλισσας περιλαμβάνει χρωστικές ουσίες και χρυσό, καθιστώντας το «απαραβίαστο» και όμως με τη δράση του φωτός και της θερμοκρασίας ζωντανό.
Μετά την ολοκλήρωση της τελευταίας του έκθεσης «Κυψέλες» (2009), ο Παντελής Σαμπαλιώτης εργάστηκε ως επιμελητής στη δημοτική γκαλερί της περιοχής Berlin-Mitte, Galerie Wedding, μέχρι το θάνατό του τον Οκτώβριο του 2011. Αναπτύσσει το κύριο πρόγραμμα και όχι μόνο, δίνει την δυνατότητα σε διεθνώς ανασγνωρισμένους καλλιτέχνες να εκθέσουν τα έργα τους, αλλά επίσης παράλληλα προάγει την καλλιτεχνική ανάπτυξη των παιδιών και νέων ανθρώπων με μορφές όπως το Βραβείο τέχνης νεολαίας Mitte ή το Kids Guernica. Υπάρχουν ενδιαφέρουσες συνεργασίες με το ifa (Ινστιτούτο Εξωτερικών Σχέσεων) και το Ινστιτούτο της Φινλανδίας. Είναι ένας αφοσιωμένος αντιπρόσωπος της τέχνης και networker. Για τη δική του δημιουργία όμως του μένει ελάχιστος χρόνος.
Αφιερώνει τις λίγες μέρες της εβδομάδας που δεν ξοδεύει στη γκαλερί αλλά στο στούντιο του στη δημιουργία μιας νέας σειράς έργων. Μετά την κηρήθρα, η προσοχή του καλλιτέχνη στρέφεται και πάλι όλο και πιο έντονα ξανά στο χρυσό. Τα τελευταία έργα του Παντελή Σαμπαλιώτη, η τελευταία σειρά έργων του, τα οποία δεν θα ολοκληρώσει ποτέ, δίνουν στο χρυσό ένα εντελώς διαφορετικό νόημα από ό, τι στη σειρά Μεταπλασεις: ενώ κάποτε αναζητούσε στο Λουντ το φως του βορρά, ψάχνει τώρα την άμεμπτη επιφάνεια του χρυσό. Μια επικάλυψη χρυσού με υγρή όψη. Η σχεδόν λιωμένη, ζωντανή επιφάνεια σημαίνει κάθαρση, σαφήνεια και πνευματικό εξαγνισμό γι’ αυτόν. Χρυσό σαν το φως του ήλιου, το φως του πνεύματος, αυτό της αθανασίας. Οι σύντροφοί του σε μια άλλη διάσταση …
Ο Δημήτριος Καλαντζής γράφει στο άρθρο της εφημερίδας Πρωινός Τύπος, στις 29.9.2002 για τον Σαμπαλιώτη:
«Ένας σύγχρονος και τολμηρός καλλιτέχνης που δεν έχει χάσει ποτέ την επαφή με την ελληνική καλλιτεχνική ανάπτυξη κατά τη διάρκεια των αιώνων.»
Προσθήκη: ποδηλάτες
Ο δήμος Καρδίτσας, στον οποίο ανήκει το μικρό χωριό του καλλιτέχνη η Αγιοπηγή, είναι ένα σημαντικό οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο στην πεδιάδα της Θεσσαλίας. Βρίσκεται στην ηπειρωτική Ελλάδα, συγκεκριμένα στην κεντρική Ελλάδα, περίπου στα μισά του δρόμου μεταξύ της Θεσσαλονίκης στα βόρεια και της Αθήνας στο νότο. Από την ένταξή της στην ΕΕ, η Καρδίτσα υπήρξε πρωτοπόρος στην Ελλάδα στο να γίνει πόλη φιλική προς το ποδήλατο. Ήδη από το 2018, ο ποδηλάτης που σχεδίασε ο Παντελής Σαμπαλιώτης το 2005 εγκαταστάθηκε ως γλυπτό μεγάλης κλίμακας και λάμπει τη νύχτα πάνω από τις κεντρικές εισόδους και εξόδους της πόλης. Τον Μάιο του 2020, στην Καρδίτσα απονεμήθηκε το 1ο βραβείο από την ΕΕ ως η πιο φιλική προς το ποδήλατο πόλη στην κατηγορία μικρές κοινότητες ως μέρος του διαγωνισμού της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας. Το καλοκαίρι του 2020, το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισε να κάνει το φτερωτό ποδηλάτη το έμβλημα της πόλης, το οποίο είναι και το επίσημο σήμερα, 2021.
Προωθητικό βίντεο της πόλης της Καρδίτσας με αφορμή τη συμμετοχή στο διαγωνισμό